چهارمین دفتر از سلسله مباحث «باب بگشا»ی شهید صابر مقارن با ششمین سالگرد شهادت وی منتشر شد. چهارمین دفتر از این مجموعه ذیل عنوان «تبیین ـ 3» ارائه میشود که مشتمل بر هشت نشست و حاوی بحث و بررسی شهید هدی صابر حول یک داشته و کارکرد خدا در طرح «باببگشا» است: «خدای صاحب ایده» که مربوط به توان ایده پردازی خداوند است و در هفت نشست طرح شده، بهضمیمهی یک نشست که حاوی ارائههای مشارکتکنندگان است.
دفتر پیش رو، درواقع سومین بخش از سطح «تبیین» را در بر میگیرد. پیشازاین، دفترهای دوم و سوم از مباحث «باببگشا» که اختصاص به نخستین و دومین بخش از سطح تبیین داشته و حاوی بیستوچهار نشست و پنج مورد از «کارکردها و داشتههای خدا» بود که طی نشستهای پانزدهم تا سی و هشتم «باببگشا» ارائه شدهاند، در اختیار علاقهمندان قرار گرفته بود. پنج کارکرد و داشتهی طرحشده در نشستهای بیست و چهارگانهی دو دفتر پیشین عبارت بودند از: خدای طراح ـ مهندس، خدای خالق، خدای صاحب دید استراتژیک، نگرش روندی ـ سامان مرحلهای، دید تاریخی ـ تحلیل تاریخی.
در بخشی از مقدمه دفتر چهارم «باب بگشا» آمده است:
«نشستهای مندرج در این دفتر نیز مانند دفتر سوم «باببگشا» در فضای ناشی از تحولات جامعهی ایران در سال 1388 برگزار شدهاند. نکتهی قابلتوجه اینکه شهید صابر که یکی از نقاط ضعف جنبش نوپدید موسوم به جنبش سبز را فقدان متن مرکزی و ایدهپردازی در تراز یک جنبش فراگیر تلقی میکرد، در این نشستها که به بحث و بررسی دربارهی «خدای صاحب ایده» میپردازد، مکرراً بر این دقیقه انگشت نهاده که تا زمانی که ایدهپردازی بهصورت جدی در کار نیاید، کار این جنبش نوپدید به سامان نخواهد شد. از همین رو بود که مخاطبان و نسل نوی حاضر در مباحث را دعوت به تأمل و مشغولیت بیشتر در بحث خدای صاحب ایده میکرد.
دیگر مشخصهی این دفتر از مباحث، باز شدن جدیتر باب گفتوگوی انتقادی برخی حاضران دربارهی محتوا و فرم نشستها بود که در این دفتر عیناً انعکاس یافته است. ناظر منصفی که از بیرون به این انتقادها و مواجههی شهید صابر با آنها مینگرد، از مواجههی او درس ادب و فروتنی و انصاف و روحیهی نهادینهی دموکراتیک در مواجهه با نقد و پیشنهادها میگیرد. در این مباحثات که در بخشهای دوم نشستها مطرح شده، به نیکی هویداست که هدی صابر چگونه با سعهی صدر و گشایش حداکثری به نقدها گوش فرا میدهد، در حد توان خود میکوشد به رفع سوءبرداشتها و اقناع مخاطب در این موارد پرداخته و در مواردی هم که حقانیت و نکتهی قابل کاربستی در نقدها میبیند، بدون تنگنظری به پذیرش و تحقق آنها و اصلاح شکل و محتوای بحث مبادرت میورزد.
هم ازاینروست که وقتی به پیشنهاد برخی حاضران، افزودن بخش پرسش و پاسخ به انتهای مباحث پیشنهاد میشود، با روی باز این پیشنهاد را میپذیرد؛ در خصوص کوتاهتر کردن بخش نخست (طرح بحث شهید صابر) تا حد امکان میکوشد این پیشنهاد را عملی کند؛ و در پاسخ به درخواست برای تخصیص یک جلسه در ابتدای هر بحث جدید برای طرح موضوع کلی و باز گذاشتن فرصت برای فعال شدن حاضران، از ابتدای مباحث بعدی (خدای منبع الهام) این پیشنهاد را عملی میکند و نیمی از یک نشست را به بحث و گفتوگوی عمومی حاضران در نقد شکل ارائهی مطالب و رسیدن به تصمیمی جمعی برای تنظیم مباحث آتی تخصیص میدهد.
درعینحال در سخنان شهید صابر مکرراً تصریح میشود که در مباحث «باببگشا» نه در پی انجام کار تشکیلاتی و استراتژیک، بلکه در پی درانداختن یک طرح فکری است که چیزی بیشازپیشنویس برای نقادی و ترکه خوردن نیست. از همین رو تأکید دارد که مباحث نباید سمتوسویی بیاید که در دوران بیامکانی که تنها امکانهای حداقلی نظیر حسینیهی ارشاد باقی مانده، منجر به فرصتسوزی و از بین رفتن امکان شود.
اکنون متن کامل این مجموعه نشستها در اختیار علاقهمندان است تا خود به داوری بنشینند و این واقعیت بیشازپیش مکشوف شود که داعیهی هدی صابر برای تحقق مدلی از ادارهی جلسات بهصورت مشارکتی و در قالب گفتوگوی دو نسل میانسال و نسل نو، تا چه اندازه مورد تأکید و پیگیری و تحقق عملی او بوده است. مدلی که همچنان نیاز امروز فضای فکری ایران است.
درنهایت اینکه نشستهای این دفتر، چنانکه تصریح شد حاوی بحث «خدای صاحب ایده» است. در این مباحث شهید صابر طرحی منظومهوار در قالب نُه منظومه ارائه کرده است. هشت منظومه نیز توسط وی ترسیم و در جلسات ارائه شده است. اما در زمان برگزاری جلسات، به سبب محدودیتهای عملی، غالب منظومهها (بهطور دقیق، شش منظومه) بهصورت دستنویس تهیه شده و در قالب نوشتهی مکتوب یا لوحهای پاورپوینت در معرض دید حاضران قرار گرفته بود. در آمادهسازی دفتر پیش رو، تمامی منظومههای دستنویس مذکور بهصورت گرافیکی ترسیم شدهاند، اما برای ملاحظهی دستنوشتههای اصلی، منظومههای ترسیمشده توسط شهید صابر نیز در قالب پیوست این دفتر عرضه شدهاند.