گفتگو با دکتر حسین رفیعی پیرامون اندیشه و عمل اجتماعی شهید هدی صابر: با همه نقّادانه برخورد میکرد
توضیح ضروری یادنامه: هنگام تدوین بخشهای این یادنامه، تصمیم بر آن شد که یکی از بخشها را به گفتگو با اندیشوران و بزرگان روشنفکری مذهبی اختصاص دهیم تا خوانندگان از نظرات این چهرههای برجسته نیز بهرهمند گردند. در همین راستا سوالاتی تنظیم و برای بزرگان ملی ـ مذهبی ارسال شد. متاسفانه به سبب محدودیت توان ما و شرایط موجود داخل کشور که ارتباط و تعامل را با مانع و دشواری مواجه میسازد، امکان گفتگو با تمامی اندیشمندان و بزرگان روشنفکری مذهبی برایمان مقدور نگردید. تلاش کردیم این خلاء را با گنجاندن سخنرانیها، مقالات و پیامهای این پیشکسوتان پر کنیم، اما روشن است که هنوز کمبودها بسیارند. لازم است در آغاز این بخش که مشتمل بر گفتگوها با چهرههای برجستهی جریان ملی ـ مذهبی و همراهان و یاران شهید هدی صابر است، از تمامی بزرگانی که به سبب محدودیت و بضاعت اندک ما فرصت بهرهمند شدن از دیدگاههایشان برایمان فراهم نگردید، عذرخواهی نماییم و اظهار امیدوار کنیم که در آینده و برای تدوین کارهای جدیتر و کیفیتر، از وجود آنها بهرهمند گردیم. در ادامه متن مکتوب پرسش و پاسخ ما با تنی چند از روشنفکران مذهبی را از نظر میگذرانیم.
- یادنامه: سابقهی آشنایی شما با شهید هدی صابر به چه زمانی بازمیگردد؟
دکتر رفیعی: حدود 15 سال پیش در مراسمها و جلساتی که به ابتکار مهندس سحابی تشکیل میشد و خود آن مقدمهای شد برای تشکیل شورای فعالان.
- یادنامه: در غالب اخبار، گزارشها و تحلیلهای منتشر شده از شهید هدی صابر با عنوان «روزنامهنگار و فعال ملی ـ مذهبی» نام برده میشود. به نظر میرسد این عناوین به تنهایی نمیتواند گویای وجوه گوناگون این شخصیت فقید باشد. ایشان مدتهای طولانی از زندگی خود را مصروف پژوهشهای تاریخی، قرآنی و حوزهی توسعه کرده و در این عرصهها صاحب نظر و ایده بودند و دستاوردهای قابل توجهی را نیز در سطح عمومی ارائه کردند و معلم جوانان زیادی بودند. از سوی دیگر، ایشان به بهرهمندی از اخلاق پهلوانی و دغدغهی احیای منشهای مهجورمانده شناخته میشوند. در مجموع به عقیدهی شما، شهید هدی صابر ذیل چه عنوانی قابل شناخت است؟ وجه اصلی پروژهی اجتماعی و فکری ایشان چیست؟
دکتر رفیعی: عنوان ”روزنامه نگار“ و ”فعال ملی مذهبی“ با رشتههای کاری شهید تناقضی ندارد. میتوان روزنامه نگار بود، قرآن پژوه، تاریخ پژوه، توسعه پژوه و زندهکننده اخلاق پهلوانی بود. و یا در مورد فعال ملی مذهبی هم این صادق است. در کشورهای عقبمانده متخصصها مانند کشورهای پیشرفته نیستند که هرکس یک تخصص دارد و روی آن عمیق کار میکند. شما این تنوع کاری را در مورد خیلیها میتوانید ببینید. مثل مهندس بازرگان، مهندس سحابی، ...
دکتر رفیعی: اخلاقیات در کشور ما بسیار ضربه خورده. دروغ، کلک، نفاق، بیمعرفتی،... سکه رایج شده و در سالهای اخیر از طرف احمدینژاد هم علناً و به طور واضح تشویق میشود. طبیعی است که ریشه این گرفتاریها، مسائل اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است و با تاکید محض روی آنها مسائل حل نمیشود ولی تاکید صابر روی این ویژگیمیتواند یک چیز را روشن کند که بزرگان گذشتهی ما را اخلاقیات آنها بزرگ کرده است و روشن کردن منش آنها خود مستقل از عملکرد سیاسی و یا ورزشی و یا فرهنگی آنها قابل تاکید است.
دکتر رفیعی: صابر با همه کس نقد تند داشت. حتی با مهندس سحابی. حسن این نقدهای تند تاثیرگذاری آنهاست. نقد اگر تیز نباشد تاثیرگذار نیست.
- یادنامه: به عنوان کسی که با شهید هدی صابر در نحله یا جریان فکری ملی ـ مذهبی قرار دارید، تصور مینمایید فقدان ایشان برای جامعهی ایران چه خلاءهایی ایجاد خواهد کرد؟
دکتر رفیعی: هر انسان فعال، دردمند و صادق موثر است و فقدان او اثر منفی دارد در مورد این شهید هم صادق است. او بولدوزری بود که راه باز میکرد.
- یادنامه: در این روزها این انتظار مطرح گردیده که شاگردان شهید هدی صابر، پروژهی فکری ایشان به ویژه مباحث «رابطهی صافدلانه، همهگاهی و استراتژیک با خدا» را تداوم بخشند. به نظر میرسد این امید و انتظار بسیار کلی است. در این راستا، توصیهی عملی شما به شاگردان جوان و دیگر مخاطبان شهید هدی صابر برای تداوم یافتن پروژهی فکری ایشان چیست؟
دکتر رفیعی: گروههای مطالعاتی تشکیل دهند، تقسیم کار کنند و روش صابر را ادامه دهند. کار، کار، کار و مطالعه، مطالعه، مطالعه. مطالعه بیشتر و کار کمتر. یکصد خروار فکر، یک جو عمل.