پرینت
بازدید: 5045

آنچه در پی می‌آید گزارش میانی یکی از پژوهش‌های صورت‌گرفته توسط خانه‌ی نواندیش به سرپرستی شهید هدی صابر است. این پژوهش که در سال ۱۳۸۵-۱۳۸۴ صورت گرفته، به موضوع «نهادهای خدمت رسان(وقفي و غير وقفي)» اختصاص دارد. در انجام این پژوهش  ۶۰ مصاحبه با اساتيد و پژوهشگران عرصه تاريخ اجتماعي ايران، بانيان و مديران نهادهای خدمت رسان(وقفي و غير وقفي)، مديران دستگاههای اجرايي عرصه تامين و حمايت، مديران سازمان اوقاف و صاحب نظران مباني فقهي-حقوقي وقف انجام شده است. متن این گزارش را در ادامه می‌خوانیم.


 

گذر بر پیشینه و موقعیت و ظرفیت‌های امروزین نهادهای خدمت رسان در عرصه عمومی

(گزارش مرحله میانی)

پژوهش انجام شده توسط خانه پژوهش نواندیش به سرپرستی شهید هدی صابر

 مشخصات پژوهش:

تاریخ آغاز پژوهش:     ۱۳۸۴/۹/۱۵

 تاریخ پایان پژوهش:    ۱۳۸۵/۹/۱۵

 زمان ارائه گزارش مرحله میانی پژوهش: ۱۳۸۵/۱۲/۱۵

 

تعهدات مندرج در قرارداد، در سرآمد زمان پژوهش

 ۱- انجام ۶۰ مصاحبه با:

-         اساتید و پژوهشگران عرصه تاریخ اجتماعی ایران

-         بانیان و مدیران نهادهای خدمت رسان(وقفی و غیر وقفی)

-         مدیران دستگاههای اجرایی عرصه تامین و حمایت

-         مدیران سازمان اوقاف

-         صاحب نظران مبانی فقهی-حقوقی وقف

۲- پردازش و تنقیح متن مصاحبه‌ها

۳- فیش برداری از مکتوبات

 

تعهدات مرحله میانی پژوهش

  • انجام ۳۰ مورد مصاحبه
  • اتمام فیش برداری از مکتوبات

 

وضعیت پیشرفت کار

  • انجام ۹۸ جلسه گفتگو، منجر به انجام ۳۰ مصاحبه

 مدت زمان متوسط مصاحبه ها:       ۱۱۰ دقیقه

            ۲۵ مصاحبه در یک جلسه

            ۴ مصاحبه در دوجلسه

             ۱ مصاحبه در چهار جلسه

  • اتمام فیش برداری از منابع مکتوب شامل:  

                   - کتاب

                   - نشریه

  • تهیه فهرست مقالات و پایان نامه‌ها
  • نسخه برداری از مقالات کیفی

 

 

فروض آغازین پژوهش

  • قابل توجه بودن ظرفیت تاریخی و کنونی نهادهای خدمت رسان در عرصه عمومی
  • وجود ساز و کارهای (مدیریتی ، تامین منابع مالی، جذب نیروی انسانی) بومی قابل کشف در نهادهای خدمت رسان عرصه عمومی

 

حدسهای مبتنی بر فروض

  • بانیان نهادهای خدمت رسان، عموما برخوردار از انگیزه‌های مذهبی و انسانی، پی‌گیر برای تحقق ایده‌های نخستین، پر ارتباط و خالق امکان و حامل دستاوردند.
  • نهادهای سنتی خدمت رسان با چالشهای تاریخی خاص خود و نهادهای نوین با چالشهای اجتماعی خاص خود مواجهند.
  • تعامل کارآ و مطلوبی میان دستگاههای اجرایی عرصه تأمین و حمایت و نهادهای خدمت رسان موجود نیست.

 

پرسش‌های مرتبط با حدس‌ها:

 از:

  • اساتید و پژوهشگران عرصه تاریخ اجتماعی ایران
  • بانیان و مدیران نهادهای خدمت رسان(وقفی و غیر وقفی)
  • مدیران دستگاههای اجرایی عرصه تأمین و حمایت
  • مدیران سازمان اوقاف
  • صاحب نظران مبانی فقهی-حقوقی وقف

 

چارچوب پرسشها از اساتید و پژوهشگران عرصه تاریخ اجتماعی

  • ترسیم شرایط عمومی دوره
  •  ویژگیهای اجتماعی دوره
  •  نهاد قدرت و خدمات اجتماعی
  • خدمت‌رسانی‌ها در عرصه عمومی
  • جایگاه نهاد وقف
  • خدمات اجتماعی ناشی از موقوفات
  • •واقفان شاخص

 

چارچوب پرسشها از بانیان و مدیران نهادهای خدمت رسان

  • معرفی شخصی و توضیح سیر فعالیتهای اجتماعی
  • ضرورتها و دغدغه‌های نخستین احداث
  • امکانات اولیه در زمان احداث
  • شرح وظائف تعریف شده
  • الگوی مدیریتی و نوع سازماندهی
  • منابع تجهیز مالی
  • چگونگی پیوند با نیروهای داوطلب و متخصص
  • روند و شیوه‌های اعتماد سازی
  • سیر گسترش و تعدد فعالیتها و توسعه فیزیکی و سازمانی
  • نوع تعامل با دستگاههای اجرایی و نهادهای دولتی
  • چالشها
  • دستاوردهای فعالیت
  • چشم انداز ادامه فعالیت
  • تحلیل از ظرفیت عرصه عمومی در حوزه خدمت رسانی اجتماعی
  • الگوی پیشنهادی مناسبات دولت با نهادهای خدمت رسان در عرصه عمومی

 

معیارهای انتخاب

            نهادهای خدمت‌رسان با پیشینه طولانی مدت:

  • قدمت
  • استمرار
  • گسترش
  • هویت
  • سازمان یافتگی
  • سلامت

نهادهای نوین خدمت‌رسان:

  • مدیریت بسامان
  • ایده‌پردازی
  • احرازهویت
  • نوروشی
  •  سلامت

 

چارچوب پرسشها از مدیران وکارشناسان دستگاه‌های اجرایی

  •  درک و دریافتهای کلانِ محصول تجارب اجرایی ازظرفیت‌ نهادهای خدمت‌رسان.
  • طبقه‌بندی نهادهای خدمت‌رسان عرصه عمومی با سنجه‌های ایده‌پردازی، نوروشی و مدیریتی.
  • آسیب‌شناسی نهادهای خدمت‌رسان سنتی و نوین.
  • نقد مناسبات کنونی دستگاهای اجرایی و نهادها.
  • الگوی مطلوب تعامل – همکاری و الزامات آن.

 

چارچوب پرسشها از مدیران سازمان اوقاف

  •  پیشینه تاریخی وقف در استان به چه تاریخی باز می‌گردد؟
  •  برجسته‌ترین و پر رونق‌ترین دوران وقف در استان، کدام دوره تاریخی است؟
  • نهاد متولی موقوفات در استان در چه زمانی شکل گرفت؟
  • مهمترین و پر تعدادترین موضوعات مورد وقف در استان
  • پراکندگی جغرافیایی موقوفات در استان
  • مشکلات و چالشهای وقف در دوران مدیریت
  • آیا نمونه‌های نوین وقف در استان مشاهده می‌شود؟
  • تمهیدات سازمان اوقاف برای گسترش وقف و نوگرایی وقف

 

چارچوب پرسشها از صاحبنظران مبانی فقهی ـ حقوقی وقف

  •  تحلیل پیشینه و موقع کنونی وقف در ایران
  • آسیب‌شناسی وقف در دهه‌های اخیر
  • اندیشه برای نوسازی وقف
  • تمهید برای گذر از «حمایت فردی» به«منافع اجتماعی» در موضوع موقوفات
  • ظرفیت اجتهاد برای تخصیص وجوه به مسائل مستحدثه

 

درک و دریافت‌های مرحله‌ای

  • نهادهای سنتی و نوین خدمت‌رسان، از توان و نظام جذب – تخصیص قابل اعتنایی برخوردارند.
  • نهادهای سنتی خدمت‌رسان، جالب اعتماد اجتماعی و نهادهای نوین خدمت‌رسان، در مسیر اعتمادسازی گام‌برمی‌دارند.
  • سطوح میانی جامعه ایران درچارچوب هیأت امناء و هیأت مدیره نهادهای سنتی، الگوی مدارا‌همگرایی مطلوبی رانمایان کرده‌اند. همین لایه‌ها در بدنه نهادهای نوین نیز به‌طور نسبی موفق ظاهرشده‌اند.
  • نهادهای خدمت‌رسان خصوصاً نهادهای سنتی، باعنایت به چالش‌های دیگر منزل‌گاه‌های اجتماعی(احزاب، اصناف، شوراها، مطبوعات و ...) ازمعدود کانون‌های جاذب ظرفیت‌های اجتماعی و نیز امن‌ترین آن‌ها محسوب می‌شوند.
  • اصلاح بخشی از موارد تخصیص سنتی (اطعام، خرده مستمری، خرده کمک جنسی) و هدایت منابع آن به سمت آموزش حرفه‌ و اشتغال، ضرورتی محسوس است.
  • شواهدی از کاربست روش‌های نو وتکنیک‌های جدید در نهادهای خدمت‌رسان هویداست.
  • عرصه خدمت‌رسانی غیر وقفی، فعال‌تر و جاذب‌تر از عرصه خدمت‌رسانی ناشی از وقف است.
  • عرصه وقف با چالش‌ اصلی عدم اعتمادِ ناشی ازسمت‌گیری دولتی، تصاحب و نام‌زدایی مواجه است.
  • مستقل از ضرورت اعتمادسازی، ضرورت نوسازی وقف نیز، قابل عنایت است.
  • موضوعات نو در عرصه وقف، نشانگروجودظرفیت برای نوسازی و تحول درکاربری‌هاست.
  • نهادهای خدمت‌رسان ازحمایت‌های لازم و پایدار دستگاه‌های اجرایی برخوردار نیستند.
  • باعنایت به :

–       روند رشد جمعیت

–       مجموعه مسائل نوپدیداجتماعی

–       پرمخاطره بودن نسل‌های جدید جمعیتی

–       کارآیی نهادهای خدمت‌رسان

–       کم‌کارآیی و سنگینی دست‌گاه‌های اجرایی و دوری آن‌ها ازایده‌پردازی و نوروشی

دستیابی به الگوی کارشناسی شده تعامل دستگاه‌های اجرایی در موضع تصدی‌حمایت و نهادهای خدمت‌رسان در موضع ایده‌اجرا، ضروری ‌است.

 

مسیر جاری:   صفحه اصلی بینش و اندیشهپژوهش‌ها
| + -
استفاده از مطالب سایت با ذکر ماخذ مجاز می‌باشد