بازدید: 7332
کتاب «دو سال آخر: رفرم ... تا انقلاب» به انضمام «آمریکا و انقلاب» محصول پژوهش تاریخی هدی صابر در سال‌های آغازین پس از انقلاب ۱۳۵۷ می‌باشد که در سال ۱۳۶۳ توسط انتشارات امیرکبیر و با نام نویسنده‌ی مستعار «ه.موحد» منتشر شده است. در مقدمه‌ی این کتاب و در توضیح ضرورت انجام پژوهش آمده است: «نظم و ترتیب دادن به حوادث تاریخی و مدون و منسجم نمودن، همواره به عنوان یک انتظار طبیعی از سوی آیندگان و نسل‌های آتی ـ که درصدد پی‌جویی و کنکاش تاریخ گذشتگان و حوادث قبل از خود می‌باشند ـ مطرح است؛ همچنان که نسل حاضر نیز با دقت و موشکافی و علاقه‌ای وافر، وقایع گذشته را در لابلای متون و اسناد جستجو می‌کند و نکات آن را به زیر ذره‌بین می‌برد. لذا گردآوری مکتوب وقایع تاریخی زمان حاضر و شکل بخشیدن به آن، نیز مسئولیتی است که می‌باید بدان عمل گردد».
دریافت متن کامل کتاب «دو سال آخر - از رفرم تا انقلاب»
در ادامه‌ی این مقدمه با اشاره به غلبه‌ی مردم بر رژیم شاه در طی فرآیندی انقلابی، بر اهمیت گردآوری حوادث منجر به این انقلاب و نظم دادن و تدوین آن، اشاره شده و اساس تدوین کتاب نیز همین امر عنوان می‌گردد.
همچنان که هدی صابر در نویسنده اذعان داشته، این کتاب، «امر تحلیل تاریخ را بر عهده نداشته و نگارنده بر آن بوده تا با جمع‌آوری کلیه‌ی اطلاعات لازم، بدون آنکه با هیچ واقعه، جریان و شخصی شیوه‌ی برخود حذفی پیش گیرد، تمام امکانات مورد نیاز را به طور مستند، جهت تحلیل واقع‌بینانه‌ی این فراز مهم تاریخی، فراهم آورد، تا از یک سو تقویمی تا حد ممکن کامل از مسیر طی‌شده انقلاب در دست باشد و از دیگر سو، اذهان صادق تحلیل‌گر را، با خوراکی آماده بر سر سفره‌ی نیاز نشاند».
بازه‌ی زمانی انتخاب‌شده برای ثبت روزشمار، از دی‌ماه ۱۳۵۵ تا بهمن‌ماه ۱۳۵۷ می‌باشد و وقایع نیز هم در سطح داخلی و هم در سطح خارج کشور ـ تا آنجا که با وقایع درون ایران ارتباط می‌یابد ـ ثبت شده‌اند. هدی صابر در توضیح دلیل انتخاب این برهه‌ی زمانی به شتاب گرفتن حرکت عمومی مردم و رهبری طی این دوران و شروع زمامداری جناح دموکرات در آمریکا که با خواسته‌های جدید آمریکا از وابستگاه خود تحت عنوان «دکترین مشهور حقوق بشر کارتر» همراه بوده، اشاره می‌کند. البته تاکیدی ویژه بر اصالت عامل درونی گذاشته و اظهار می دارد که علت ذکرشده‌ی آخر نباید به «اصالت دادن به حرکت امپریالیسم و رژیم وابسته به آن» معنا شود؛ چرا که اصالت با حرکت انقلاب بوده و تاثیرات ناشی از دکترین حقوق بشر و مسائل حواشی آن، فقط به عنوان یک شرط خارجی مطرح است. نکته‌ی اخیر در مجموعه مباحث هدی صابر با عنوان «هشت فراز هزار نیاز» نیز کاملا هویدا بود که در جمع‌بندی فرازها، بر عامل تحولات درونی به عنوان مبنا و بر عوامل خارجی به عنوان شرط تاکید صورت می‌پذیرد.
در این کتاب، وقایع ثبت‌شده همزمان در سه محور پیگیری می‌شود:
- خط حرکت «مجموعه نهضت» و تعقیب حوادثی که به ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ انجامید.
- خط رژیم شاه به عنوان تابعی از سیاست‌های امپریالیسم و عملکرد رژیم در رویارویی با حرکت مردم مسلمان ایران در مراحل گوناگون.
- سیاست‌ها و مواضع امپریالیسم در مقطع یادشده.
با مقدمه و توضیحات مذکور، روزشمار دو سال مورد بحث متن اصلی کتاب را به خود اختصاص می‌دهد.
کتاب دارای یک بخش ضمیمه با عنوان «آمریکا و انقلاب» است که هدف آن روشن ساختن بیشتر مواضع حاکمیت امریکا در قبال انقلاب و اخبار و کدهای استراتژیک هر فراز می‌باشد.
کتاب دارای ماخذ مورد استفاده‌ی وسیع و همه‌جانبه‌ای می‌باشد و بیش از ۴۴ مجموعه‌ی مطبوعاتی، روایی و اسنادی برای تدوین آن به کار گرفته شده است که مواردی نظیر روزنامه‌های کیهان، اطلاعات، رستاخیز و شمار زیادی از مجموعه‌های اسنادی احزاب و گرایش‌های سیاسی مختلف و نشریات آنها را در بر می‌گیرد.
این کتاب در سال‌های آغازین پس از انقلاب، با ملاحظه‌ی فقر منابع و تحقیقات تاریخی این‌چنینی، نمونه‌ای از یک روزشمار کم‌نظیر، مختصر، مفید و نمایا می‌باشد که مواضع اصلی شخصیت‌های و گرایش‌های گوناگون تا فرارسیدن انقلاب را در بر می‌گیرد. ردپای دغدغه‌ی تاریخ، در مقاطع بعدی حیات فکری هدی صابر نیز همواره همراه وی بود و مبنای پی‌ریزی مباحث ارزشمند «هشت فراز، هزار نیاز» گردید که به لحاظ کیفیت و گستره‌ی مباحث، پژوهش تحلیلی ـ اجتماعی کم‌نظیری هست.
