منبع : وبسایت انجمن اسلامی دانشگاه تهران
۱۲ خرداد ۱۳۹۳
انجمناسلامی دانشجویان دانشکده علوماجتماعی دانشگاه تهران، روز یکشنبه ۱۱ خردادماه به مناسبت سالگرد درگذشت مرحوم عزتالله سحابی، هاله سحابی و هدی صابر، جلسهای با عنوان «سه همپیمان عشق» با حضور اعضای شورای عمومی این تشکل برگزار کرد. در این جلسه مهندس لطفالله میثمی، آقای دکتر محمدتقی شامخی و خانم فیروزه صابر به ایراد سخنرانی پرداختند.
***
مهندس لطفالله میثمی، به عنوان اولین سخنران این برنامه، ضمن گرامیداشت یاد مرحوم عزتالله سحابی، هاله سحابی و هدی صابر، به ضرورت توجه به فعالیتهای آنان در زمان حیات اشارهکرد. به همین منظور، وی به بررسی ایدهها و فعالیتهای مرحوم عزتالله سحابی، در ارتباط با مسأله نفت پرداخت و گفت:
مهندس سحابی معقتد بود که بعد از ۲۸ مرداد، سهم نفت در درآمد جاری ما بیشتر از سهم آن در سرمایهگذاریهاست. اوج این مدعی در دولت محمود احمدینژاد قابل مشاهدهاست که تمامی درآمد نفت، سهم امور جاری شد. مهندس سحابی بر این باور بود که اساسا درآمد حاصل از نفت، را نمیتوان درآمد به حساب آورد، چراکه در برابر این دلاری که به دست میآوریم، تمامی سرمایههای زیرزمینی خود را از دست میدهیم. درآمد حاصل از نفت، در واقع نوعی انتقال ثروت است.
مهندس میثمی ادامه داد: ما در طی صدساله گذشته، اسیر یک مثلث هستیم. مثلثی که از صادرات نفت خام، خرید اسلحه برای حفاظت از نفت و جنگ و سرکوب منطقهای یا داخلی تشکیل شدهاست. ما در طی این صد سال، اسیر این زندان بودهایم. در واقع، هزینههای حفاظت از نفت، بسیار بیشتر از پالایش آن است. وی همچنین با اشاره به وجود ۱۱ میلیون نفر، زیر خط فقر در ایران، به ضرورت توجه به ایدههای مهندس سحابی در مورد نفت اشاره کرد.
مهندس لطفالله میثمی در ادامه سخنان خود به بزرگداشت یاد هدی صابر پرداخت و گفت:
هدی صابر هم عاشق بود، هم اقتصاددان بود، هم کارشناسی همهجانبه بود و هم اهل عمل بود. درنهایت نیز به عروج رسید. وی به نقد و بررسی جنبش دانشجویی میپرداخت. هدی صابر معتقد بود که دین اسلام، دین فردی و شخصی نیست و همیندیدگاه است که به گروههای دانشجویی نظیر تحکیم وحدت صدمه زدهاست. هدی صابر معتقد بود که نقش مکتب و نقش خداوند باید در فعالیتهای مختلف مهم نگریسته شود. اینکه «خداوند در خط مشی ما و زندگی ما چه نقشی دارد» از جمله مسائل مورد توجه هدی صابر است.
به طور مثال، به خود پدیده حج دقت کنید.خداوند می فرمایند:«إن أول بيت وضع للناس للذي ببكة مباركا وهدى للعالمين.»اولین خانهای که جنبه اجتماعی دارد، خانه خداوند است و بر طبق گفته قرآن، راهنمای بشریت است. دلیل آن هم این است که خانه خداوند برای "ناس" است که تمامی اقشار مردم را دربرمیگیرد.اعم از تمام اقشار مردم، شیطان، منافق، اهل کتاب... این امر چگونه ممکن است؟ خداوند خالق بشریت است. تمامی بشریت میتوانند در یک خانه به گفتوگو بپردازند و مسائل خود را حل کنند.در همین راستا به پدیده جنگ سرد باید اشاره کرد که در جوامع دموکراتیک اتفاق افتاد در صورتی که در جهان بینی توحیدی تفاوتی در مخلوقات خداوند نیست و اگر مخالفت به ضدیت و ضدیت به تجاوز منجر شود دفاع جایز می شود.ما در بدو امر هیچ کسی را نمی توانیم حذف کنیم.به عنوان مثال ما در قوم بنی اسرائیل می دانیم که حضرت موسی(ع) قوم را مدیریت می کردند.جریان سامری به وجود می آید و حضرت موسی به نزد هارون برادر خود می رود و از او شکایت می کند که چرا نفاق صورت گرفته است.هارون برای او دلیل می آورد و موسی(ع) از خداوند طلب مغفرت می کند.موسی و برادرش هارون با گفتگو اختلافشان را حل می کنند اما ما میبینیم که کار مصدق و کاشانی به کودتا و کار نظامی می کشد.ما باید تأمل کنیم که هارون و موسی چگونه اختلافات را حل می کردند و حتی در این قضیه سامری را حذف نکردند بلکه خود منزوی شد.
آیتالله منتظری، در کتاب رساله حقوق خود، به آیه ۱۲۶ سوره بقره میپردازد. این آیه دارای این مضمون است که وقتی حضرت ابراهیم خانه را ساخت، از خداوند خواست که امنیت را به این شهر بازگرداند و به کسانی که به خداوند و قیامت اعتقاد دارند، روزی دهد. خداوند نیز اعتراض میکند که چرا تنگنظر است. خدایی که خالق است، روزیرسان هم است. بنابراین خداوند خالق همه ماست و همه ما برادر و برابریم. بنابراین میتوانیم به گفت و گو بپردازیم و اختلافات خود را حل کنیم. هدی صابر نیز به دنبال این بود که نقش خداوند را در مسائل اجتماعی نشان دهد. یکی از آیات قرآن به تالیف قلوب انسانها اشاره دارد. این نوعی جهانبینی است. خداوند خالق ماست و همه ما در مخلوقیت خود مشترک هستیم و میتوانیم مسائل خود را حل کنیم.
در جوامع امروز نیز دموکراسی مطرح است. خداوند در دموکراسی چه نقشی دارد؟ الگوی خداوند، خانه مردم(خانه خدا) است. هیچ نیرویی حدف نمیشود. هیچ گونه حصر و حذف نیرویی وجود ندارد. همه مخلوقات خداوند در آن امکان حضور دارند.در جهانبینی توحیدی، همه مخلوق خداوند هستند و هیچ کس حذف نمیشود. مشرکان و شیطان و.. .در مراحل تکامل حذف میشوند. با الگوی توحیدی، میتوان دموکراسی را توسعه و گسترش داد.این چیزی بود که هدی صابر دنبال می کرد، او همیشه می گفت:فقط خدا.باید ایده هدی صابر در زمینه توجه به خداوند و مساله مهندس سحابی در مورد مساله نفت، مورد توجه قرار بگیرد.مهندس میثمی در انتهای سخنان خود گفت: هدی صابر نیز، مساله خدا برایش بسیار مهم بود. خدایشان رحمت کند. اینها همه عاقبت بخیر شدهاند.
***
در ادامه این جلسه، آقای دکتر شامخی به ایراد سخنانی در گرامیداشت یاد مرحوم عزتالله سحابی، هاله سحابی و هدی صابر پرداخت و گفت:
صحبت کردن کار آسانی نیست مخصوصا وقتی صحبت از اعضای خانواده است. در مورد مرحوم مهندس سحابی، ایشان شخصی هستند که عمرش را در صحنه اجتماعی سپری کرد و با نام نیک پرونده خود را بست. وی در مشی اجتماعی خود، به اعتدال معروف است. وی همچنین به شجاعت، صداقت، صراحت و سلامت معروف است. وی فرد مسلمانی و فعالی اجتماعی است که رفتارش نمونه بسیار خوبی است. در مورد رویه اعتدالی ایشان، باید گفت:
از زمان جوانی مهندس سحابی که ایشان در نهضت ملی بودند و در طول فعالیت سیاسی ایشان، اعتدال وی بسیار مشخص و بارز بود. وقتی در زندان بود، همین مشی را داشت و با گروههای مختلف در زندان دارای ارتباط بود.
فریدون سحابی، برادر مرحوم سحابی خاطرهای را در زمان زندانی بودن ایشان در برازجان نقل کردهاست. رییس زندان در آن زمان اعلام کرده بود که اگر مرحوم سحابی در زندان نبود، ما در اداره زندان به مشکل می خوردیم.
همین ویژگی را هاله سحابی نیز در زندان اوین داشت. معروف است که وقتی هاله به اوین رفت، گروههای مختلفی در زندان وجود داشت و هرکدام محفل کوچک خود را داشتند. اما با رفتن هاله، ارتباط آنان بسیار بیشتر شد. مجموعهای را تشکیل دادند که به بحثهای مشترک با یکدیگر میپرداختند و این گروهها بسیار نزدیکتر شدند.
پس از واقعه کوی دانشگاه نیز، مرحوم سحابی نیز با حضور در جمع دانشجویان آنان را به آرامش دعوت کرد و از هر نوع تندروی برحذر داشت.
غنای مهندس و دخترش هاله، این بود که با طیفهای وسیع فکری ارتباط داشتند و به تعامل میپرداختند. مهم این است که آنها این کار را برای هیچ گونه مصلحت سیاسی انجام نمیدادند. بلکه به این امر باور داشتند که همه انسانها دارای مصلحت مشترک با ورش متفاوت هستند و تنها دارای راهکارهای مختلفی هستند و این راهکارها نباید تبدیل به هزینه شوند و باید به آنها به چشم یک فرصت نگریست. این یک آموزه خوب است برای همه ی ما در فعالیت اجتماعی که به جلو برویم اما روند را به تعارض نکشانیم.اگر در جامعهای این مشی پیشرفت کند، رشد و بلوغ اجتماعی مردم در آن بسیار بیشتر میشود.در روزنامهها مشاهده می کنیم حرف فراوان از بهشت است، این رفتار قیم مآبانه باعث می شود که مردم رشد کافی نکنند و عدهای پیدا شوند که بگویند ما باید دست آنها را بگیریم.اگر ما زمینه اجتماعی را به وجود آوریم که این مردم خود تشخیص دهند، بدون آنکه کسی دستشان را بگیرد، خود راه را خواهند شناخت.
ایشان در نهایت اشاره کردند که البته در هرجامعهای هدایتگران هستند اما نیازی نیست که آنها دست مردم را بگیرند، آنها کافی است نظرهای خود را ارائه دهند.
***
در ادامه خانم فیروزه صابر، خواهر مجاهد راه حق، هدی صابر با بیان جمله "به یاد همه کسانی که در خرداد جایشان خالی است" سخنان خود را آغاز کرد و گفت:
اینجا دانشکده علوم اجتماعی است و خوب است که وجه اجتماعی هدی صابر اینجا مطرح شود.
در طرحی که هدی صابر در سال ۸۷ شروع کرد و به نوعی مدیر پروژه خود او بود، در واقع تا زمانی که به زندان رفت، طرح رو به اتمام بود.هدی صابر در قسمت آموزش این طرح برای ما آموخته هایی گذاشت که شاید در فعالیتهای اجتماعی ما موثر باشد.یکی از ویژگی هایی که در طرح رعایت کرده بود، جنبه تئوریک آن بود.هدی صابر می خواست ۹۰۰ جوان را آموزش بدهد.شرایط سختی بود.با این حال مدل تئوریک داشت.او قبل از آنکه در آموزش وارد بشود این کار سخت را به سرانجام رساند.دیگر ویژگی مورد توجه هدی صابر، تیم حرفهای خوبی بود که تجهیز کرده بود.او تیم را قبل از شروع کار به آن موقعیت برد تا آنجا را درک کنند.حتی در تهران جلسات توجیهی فراوان گذاشتند که نیروهای جوان از شرایط آنجا آگاه شوند.او معتقد بود که کار کتابخانهای صرف فایدهای نخواهد داشت.
این جریان در صورتی اتفاق می افتاد که مدیران منطقه امید نداشتند که این طرح کاملا اجرا شود و می گفتند این طرح نیز رها خواهد شد و مردم نیز بیاعتماد بودند اما هدی اصرار کرد و در نهایت اعتمادسازی کرد.
ویژگی دیگر او حضور مداومش بود.هدی اعتقاد داشت مردم ما ذهنشان دیداری است.او بیشتر وقتهایش را در زاهدان بود.در آنجا آموزشهای فنی و حرفهای به صورت دولتی و خصوصی در ۲۶ رشته داده می شد.بخش عمدهای از آموزش خصوصی بود و هدی باید قرارداد را می بست.او به تمام مدیران می گفت، فکر نکنید اینها شهروند دوم اند، با آنها عین کسانی برخورد کنید که می خواهند شهریه بدهند و شهروند هستند.این رابطه عاطفی بسیار خوب بود.نکته ی قابل اشاره دیگر این بود که هدی مرز داشت و با اینکه بسیار سیاسی بود ولی در کار حرفهایاش اصلا سیاست را دخالت نمی داد.به من آمدند و گفتند که سی دی قرآن حسینیه هدی رو که در حسینیه ارشاد ضبط شده بود بدهم، من این موضوع را با هدی در جریان گذاشتم و او به شدت مخالفت کرد.
وی در ادامه گفت:ویژگی دیگر کار او استفاده از ظرفیتهای بومی بود.برای هدی مهم بود چه کسانی به عنوان تسهیل گر در منطقه حضور می یابندو تدریس می کنند.در سال ۸۹ قراردادها تمدید شد، او می خواست چندین نفر از نیروهای بومی آنجا را تعلیم دهد و آنقدر این مسئله برای هدی صابر مهم بود، از دکتر پیران، سعید مدنی و چند نفر دیگر دعوت کرده بود چراکه دلش می خواست بهترینها را برای آنها بیاورد.نکته قوت کار او این بود که نیروهای تسهیل گر توانستند نهاد ایجاد کنند.
از دیگر ویژگیهای کار هدی صابر تقویت فرهنگ جمع گرایی بود.او با بهترین نیروهای محلی در ارتباط بود و با مولویها رابطه ی حسنهای داشت. ارتباط او با مولویها روند حضور زنان را در ۹۰۰ نفر فراگیر آموزش تسهیل کرد.از ۹۰۰ نفر حدود ۶۵درصد زنان بودند.زنانی که که اجازه نداشتند سر کلاس بیایند.هدی تدبیری اندیشید که با وجود مسائل قومی اختلافی ایجاد نشود و در کار از ظرافتهای بالایی برخوردار بود مثلا بعضی کلاسها را در مساجد برگزار می کرد.هدی توانست خیلی ظرفیتها را در طرح اجرا کند که من نتوانستم.
با این وجود یک سری چالشهای جدی در طرح بود.آن ۹۰۰ نفر اصلا مهارتهای اجتماعی را نمی دانستند.آنها هزینه ایاب و ذهاب نداشتند، هدی حتی با شرکتهای واحد نیز قرار داد بست.آنها مدیریت زمان نداشتند و نکته این بود که هدی صابر خیلی منظم بود.این نظم زمانی را در این فرهنگ جاانداخت.او به عنوان مدیر پروژه می رفت و از مشکلها آگاه می شد و برایش مهم بود همه مشکل را حل کنند و نه کارفرما.او خود را مکلف می دانست.
از دیگر کارهای ویژه او ثبت رشتههای تخصصی خود منطقه بود.مردم باید ذبح را خود می دیدند.هدی رشتهای ثبت کرد که مردم پشت شیشه ذبح را ببینند تا آلودگی کمتر شود.او بسیار خود را مقید می دانست و گزارشها را در زندان پیگیری می کرد و به جزئیات می پرداخت.او همچنین به روند مستند سازی پروژه تاکید داشت.